www.eprace.edu.pl » kredyty-inwestycyjne » Metodyka oceny efektywności inwestycji » Metody oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych

Metody oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych

Analiza efektywności inwestycji dokonywana jest w ścisłym związku z oceną całokształtu działalności gospodarczej potencjalnego kredytobiorcy, w szczególności zaś z analizą jego sytuacji finansowej. Pozytywne wyniki tej ostatniej powinny być warunkiem koniecznym dla angażowania się banku w analizowanie przedsięwzięć inwestycyjnych, które mają być finansowane z kredytów.

Wyróżnia się dwa rodzaje metod oceny efektywności inwestycji:

• metody tradycyjne (statystyczne),

• metody dynamiczne.

Tradycyjne (statystyczne ) metody oceny

W tradycyjnych metodach oceny efektywności inwestycji najczęściej stosowanymi miernikami są⁷⁴:

• okres zwrotu nakładów,

• prosta stopa zwrotu.

Okres zwrotu nakładów

Okres zwrotu nakładów to czas, po upływie którego nastąpi zrównanie poniesionych nakładów inwestycyjnych z sumą wypracowanych nadwyżek finansowych.

Nadwyżkę finansową stanowi:

- zysk netto

- amortyzacja

- odsetki od kredytów i pożyczek w okresie eksploatacji (odsetki stanowiące koszty uzyskania przychodów)

Okres zwrotu nakładów w formule podstawowej ustala się następująco:

Do tak obliczonego okresu dodaje się czas realizacji inwestycji, aby otrzymać pełny okres zwrotu nakładów.

Okres zwrotu nakładów w formule podstawowej może mieć zastosowanie, gdy coroczna nadwyżka finansowa wypracowana jest w jednakowej wysokości, co w praktyce zdarza się wyjątkowo. Dlatego bardziej poprawnym wyliczeniem okresu zwrotu nakładów jest rachunek kompensacyjny⁷⁵.

Zaletą tego wskaźnika jest jego prostota i łatwość praktycznego stosowania. Wadą jest brak informacji o pełnym okresie funkcjonowania projektu inwestycyjnego i nie uwzględnianie zmian wartości pieniądza w czasie.

Może być stosowany:

• do wstępnego wyboru konkurujących ze sobą projektów inwestycyjnych na etapie studiów przedrealizacyjnych;

• gdy przedsiębiorstwo dysponuje małymi środkami i w krótkim czasie oczekuje zwrotu nakładów;

• gdy nakłady mają krótki cykl inwestycyjny i są stosunkowo niewysokie.

Prosta stopa zwrotu

Prosta (księgowa) stopa zwrotu jest miernikiem rentowności projektu inwestycyjnego. Jest to stosunek rocznego zysku wypracowanego przez projekt inwestycyjny do nakładów na jego realizację. Informuje ile jednostek zysku przypada na jednostkę zainwestowanego kapitału.

W zależności od pochodzenia zainwestowanego kapitału mogą być stosowane następujące wskaźniki:

lub:

Formuły prostej stopy zwrotu bazują na wielkościach rocznych zysku, które w poszczególnych latach eksploatacji majątku pozostałego z inwestycji mogą być różne. Dlatego do oceny często przyjmuje się przeciętną roczną stopę zwrotu, którą oblicza się następująco:

Średnioroczny zysk może być ustalony w sposób następujący:

Przy tym podejściu zakłada się, że zainwestowany kapitał zostanie wycofany do końca życia projektu inwestycyjnego.

Mierniki prostej stopy zwrotu pozwalają w sposób uproszczony ocenić opłacalność inwestycji i porównać do dotychczas osiągniętej rentowności kapitału własnego, do wartości rynkowej. Pozwalają one także dokonać wyboru między konkurującymi projektami inwestycyjnymi.

Zaletą ich jest prostota, wadą natomiast „uśrednienie” zysku, który może być różnie rozłożony w czasie. Podobnie jak w poprzednim wskaźniku, posługiwanie się wartościami nominalnymi nie uwzględnia wartości pieniądza w czasie.

Tradycyjne metody oceny powinny mieć ograniczone zastosowanie do niewielkich projektów inwestycyjnych.

Dynamiczne metody oceny inwestycji.

Podstawą dynamicznej metody oceny efektywności inwestycji jest mierzenie wartości pieniądza w czasie. Do tego celu wykorzystuje się stopę dyskontową.

Poprzez dyskontowanie, przyszłą wartość pieniądza sprowadza się do wartości aktualnej, co pozwala na ocenę wydatków i wpływów rozłożonych w czasie do wartości porównywalnych. Daje to możliwość oceny całego okresu funkcjonowania projektu inwestycyjnego, czyli okresu realizacji inwestycji i okresu eksploatacji majątku powstałego z inwestycji.

W metodzie tej istotne jest⁷⁶:

• prawidłowe wyszacowanie przewidywanych corocznych nadwyżek finansowych (cash flows);

• przyjęcie właściwej stopy dyskontowej;

• ustalenie ekonomicznego okresu eksploatacji majątku trwałego powstałego w wyniku inwestycji.

Wykorzystywane są trzy główne kryteria dynamicznej oceny efektywności inwestycji:

• zaktualizowana wartość netto (NPV),

• wskaźnik rentowności (opłacalności) inwestycji,

• wewnętrzna stopa zwrotu (IRR).

Zaktualizowana wartość netto (NPV)

Zaktualizowana wartość netto jest to różnica między sumą zdyskontowanych nadwyżek finansowych (Cf) i sumą zdyskontowanego zainwestowanego kapitału (I).

NPV oblicza się według wzoru:

gdzie:

Cf - nadwyżka finansowa w kolejnym roku objętym projekcją;

I - nakłady inwestycyjne;

t - kolejny rok objęty projekcją (t=0,1,2,....,n lat);

i - stopa dyskontowa.

Zasadą obliczania NPV jest stosowanie stałych cen i stałej stopy dyskontowej. Inwestycja jest opłacalna, jeżeli NPV jest co najmniej równa lub większa od zera.

Nadwyżka finansowa składa się z:

• zysku netto,

• amortyzacji,

• odsetek od kredytów i pożyczek w kolejnym roku eksploatacji inwestycji, jeżeli w stopie dyskontowej i w nakładach inwestycyjnych jest udział kapitału obcego (pożyczonego).

Stopa dyskontowa w analizie NPV

Uważa się, że stopa dyskontowa, odpowiednia do wykorzystania podczas oceny projektów inwestycyjnych (posiadających przeciętne ryzyko) jest kosztem kapitału firmy. Ów koszt jest kosztem alternatywnym. Alternatywny koszt kapitału wykorzystanego na inwestycję jest dochodem jaki można było uzyskać inwestując kapitał gdzie indziej w projekt o porównywalnym stopniu ryzyka. Termin koszt kapitału oznacza więc minimalną wymaganą stopę zwrotu uzasadniającą wykorzystanie danego aktywu. Gdy zatem stopa dyskontowa jest alternatywnym kosztem kapitału podmiotu gospodarczego, wówczas decyzje akceptujące projekty posiadające pozytywną aktualną wartość netto zwiększają wartość tego podmiotu. Niekiedy koszt kapitału mierzy się za pomocą obliczenia kosztu wszystkich zobowiązań oraz kapitału akcyjnego uwidocznionych w bilansie.

Jak wiadomo, wszystkie zasoby finansowe firmy zgromadzone z różnych źródeł finansują wszystkie aktywa. Mierzenie kosztu kapitału jako średniej ważonej źródeł pochodzenia zasobów finansowych jest użyteczne, ale nie oznacza to, że średni koszt zobowiązań i kapitału akcyjnego jest kosztem kapitału.

Kosztem kapitału jest wymagana stopa zwrotu na samych aktywach.

Z punktu widzenia banku kredytującego projekt inwestycyjny stopę dyskontową można ustalić w oparciu o średnioważony oczekiwany zwrot z kapitału⁷⁷.

Nakłady inwestycyjne są dyskontowane tylko dla projektów, których okres realizacji inwestycji jest co najmniej równy lub dłuższy niż jeden rok.

Z powyższego opisu wynika, że wartość NPV zależy od wielkości stopy dyskontowej przyjętej do jej obliczania. Wyznaczenie prawidłowej wielkości stopy dyskontowej jest najtrudniejszym zadaniem dla analityków. Zależy ona bowiem od sytuacji politycznej na świecie, koniunktury na rynku gospodarczym nie tylko w kraju, ale i za granicą, trendów rozwojowych na rynkach finansowych i kapitałowych oraz polityki gospodarczej władz finansowych państwa. Również powiązanie podmiotu gospodarczego z innymi przedsiębiorstwami w kraju i za granicą nie pozostaje bez wpływu na wartość NPV.

Zbyt mała wartość stopy dyskontowej obniża wartość NPV firmy, a zbyt duża nadmiernie ją podwyższa. Zatem prawidłowe prognozowanie jej wartości ma podstawowe znaczenie dla dokładnej oceny zaktualizowanej wartości netto firmy ubiegającej się o kredyt w banku.

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Wewnętrzna stopa zwrotu jest to taka stopa dyskontowa, przy której suma zaktualizowanych nadwyżek finansowych jest równa sumie zaktualizowanych nakładów inwestycyjnych danego projektu - czyli jest to taka stopa dyskontowa (i), przy której NPV równa się zero.

Można to wyrazić wzorem:

gdzie:

x - poszukiwana stopa dyskontowa (IRR)

Aby inwestycja mogła być realizowana, konieczne jest, aby wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) była wyższa od wymaganego (oczekiwanego) wskaźnika rentowności kapitału.

Wewnętrzna stopa zwrotu stanowi jednocześnie maksymalny koszt pozyskania kapitału, który może sfinansować tę inwestycję. Wyższa kwota nakładów inwestycyjnych, przy określonych Cf, jest już nieopłacalna.

W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że wartość graniczna dla stopy zwrotu jest równa rentowności bonów skarbowych. Przy takiej jej wielkości zysk z zainwestowanego kapitału w inwestycję jest równy zyskowi z zainwestowanego kapitału w bony skarbowe. Jednakże inwestycja w bony skarbowe jest pozbawiona ryzyka (ryzyko minimalne) i dlatego jest korzystniejsza dla potencjalnego inwestora.

IRR jest jednocześnie wskaźnikiem wewnętrznej rentowności projektu, tj. rentowności zainwestowanego kapitału (w stosunku rocznym)⁷⁸. Im wyższa jest wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) od stopy dyskontowej przyjętej do ustalania NPV, tym projekt jest bardziej opłacalny i bezpieczny - posiada rezerwę ponad oczekiwaną stopę rentowności (stopę dyskontową). Jeżeli wewnętrzna stopa zwrotu jest niższa, oznacza to, że NPV jest ujemna - a zatem projekt z punktu widzenia oczekiwań inwestora jest nieopłacalny.

Wewnętrzną stopę zwrotu ustala się metodą kolejnych podstawień do wzoru „NPV” stopy „i”.

Obszar poszukiwań stopy „i” wyznacza stopa dyskontowa przyjęta do obliczeń NPV.

Istnieją odpowiednie programy komputerowe, które pozwalają dokładnie ustalić IRR, ponieważ metoda kolejnych podstawień różnych stóp dyskontowych, dopóki nie uzyska się NPV = 0, jest bardzo pracochłonna.

Zwolennicy wewnętrznej stopy zwrotu argumentują, że metoda ta nie wymaga znajomości kosztu kapitału firmy, dzięki czemu jest łatwiejsza w stosowaniu od metody aktualnej wartości netto. Oponenci wszakże uważają, że aby - w rozważaniach nad projektem - wewnętrzna stopa zwrotu dała wiarygodną odpowiedź, stopa dyskontowa (ów minimalny wskaźnik efektywności inwestycji) musi być na poziomie kosztu kapitału⁷⁹. W przeciwnym razie metoda ta mogłaby z jednej strony dopuszczać do realizacji projekty, które obniżałyby wartość firmy, a z drugiej mogłaby odrzucać te, które ją podnoszą.

Zatem tylko stosowanie wszystkich wyżej wymienionych wskaźników łącznie, pozwala na podjęcie prawidłowej decyzji co do kredytowania projektów inwestycyjnych.

Inwestycja będzie opłacalna, jeżeli:

• NPV będzie dodatnia,

• IRR będzie co najmniej na poziomie minimalnej stopy określonej przez podmiot gospodarczy,

• wskaźnik rentowności będzie wynosił co najmniej 1.

Wskaźnik rentowności (opłacalności) inwestycji.

Wskaźnik rentowności inwestycji mierzy korzyści, jakie uzyskuje inwestor z jednostki zainwestowanego kapitału (ponad oczekiwaną roczną stopę dyskontową).

Wskaźnik rentowności inwestycji oblicza się według wzoru:

lub:

Inwestycja jest opłacalna gdy: r = 1 lub r > 1.

komentarze

Przeszukaj ePrace

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.