Celowość i narzędzia badania zdolności kredytowej
Działalność kredytowa wiąże się zawsze z pewnym ryzykiem, że udzielone kredyty nie zostaną spłacone. W gospodarce rynkowej normalną rzeczą jest, że niezależnie od formy własności pewna liczba podmiotów gospodarczych bankrutuje, a jednocześnie powstają nowe. Bankruci są z reguły niewypłacalni, a wtedy bank nie odzyskuje swoich zainwestowanych pieniędzy.
Przypadki nieściągalności kredytu występujące sporadycznie nie podważają sytuacji finansowej banku, gorsza natomiast jest sytuacja, gdy te zjawiska się nasilają. Banki starają się temu zapobiegać ustalając pewne zasady i procedury postępowania. Analizie podlega całokształt dotychczasowej i przyszłej działalności gospodarczej jednostki ubiegającej się o kredyt.
Jednym z najważniejszych tego rodzaju działań jest badanie zdolności kredytowej wnioskodawców zarówno aktualnej jak i przyszłej.
„Zdolność kredytowa podmiotu wnioskującego o udzielenie mu kredytu jest rozumiana jako zdolność do spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami, w ustalonym terminie”67.
Kierując się rozumieniem istoty zdolności kredytowej możemy powiedzieć, że poprawnie wykonana analiza zdolności do spłaty zobowiązań i poziomu ryzyka w jednostkach gospodarczych powinna objąć co najmniej następujące zagadnienia:
pozycję firmy na rynku oraz jej dalsze perspektywy;
wyniki i wskaźniki finansowe w ujęciu dynamicznym;
strukturę bilansu i jakość znaczących pozycji;
przepływy środków pieniężnych za okresy minione i ich projekcję na przewidywany okres kredytowania (cash flow);
indeks ryzyka kredytowego.
Analiza sytuacji finansowej kredytobiorcy dokonywana jest na ogół przy pomocy odpowiednich zestawów wskaźników, odnoszących się w szczególności do:
płynności
rentowności
wypłacalności
efektywności zarządzania.
Wskaźniki płynności
W tej kategorii wskaźników najczęściej wykorzystuje się dwa, tj. wskaźnik płynności bieżącej i wskaźnik płynności szybkiej68. Pierwszy ocenia ogólną płynność finansową, wskazując na zdolność do obsługi zobowiązań bieżących (o terminach płatności do jednego roku) przy wykorzystaniu wszystkich płynnych środków obrotowych.
Do środków obrotowych płynnych zalicza się gotówkę i krótkoterminowe papiery wartościowe oraz należności i zapasy. W warunkach polskich przyjmuje się, że prawidłowy poziom tego wskaźnika nie powinien być niższy od 1 - 1,2 i nie powinien przekraczać 2 - 2,2. Jednakże ze względu na specyfikę branży progi te mogą być definiowane odmiennie.
Drugi wskaźnik płynności, nazywany wskaźnikiem płynności szybkiej, wskazuje na stopień pokrycia zobowiązań bieżących aktywami najbardziej płynnymi.
Jeżeli wskaźnik ten oscyluje wokół 1 - 1,3 wówczas przyjmuje się, że przedsiębiorstwo posiada płynność na bezpiecznym poziomie.
Wskaźniki rentowności
W tej kategorii podstawowe znaczenie ma wskaźnik rentowności aktywów (ROA), wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) oraz wskaźnik marży zysku netto (ROI). Wskaźniki te mierzą efektywność przedsiębiorstwa w generowaniu zysku69.
Wskaźnik zwrotu na aktywach (ROA) definiowany jest jako zysk netto podzielony przez aktywa razem (lub ich wartość średnią):
Jest to syntetyczny wskaźnik, którego użyteczność jest widoczna podczas dokonywania porównań z wynikami innych przedsiębiorstw tej samej branży oraz w trakcie analizy trendów rozwojowych badanej firmy.
Wskaźnik zwrotu na kapitale własnym (ROE) definiowany jest jako zysk netto podzielony przez kapitał firmy:
Z punktu widzenia właściciela firmy jest to wskaźnik najważniejszy, gdyż odnosi on bezpośrednio zysk do zaangażowanego w przedsiębiorstwo kapitału własnego.
Wysokość ROE wynika bezpośrednio z iloczynu ROA i mnożnika dźwigni finansowej (określającej stosunek kapitału obcego do własnego).
Marża zysku netto pokazuje zysk netto po opodatkowaniu przypadający na jedną złotówkę dochodów brutto, i wyrażana jest wzorem:
Wskaźniki wypłacalności
Wskaźniki wypłacalności umożliwiają ustalenie wiarygodności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt70. Ocenie poddawana jest struktura finansowania majątku. Pod tym względem na uwagę zasługuje:
po pierwsze relacja zobowiązań (obejmuje zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli, w tym i banków) do kapitału własnego (obejmuje fundusze własne wraz z zyskiem niepodzielonym i rezerwami)
po drugie, relacje kapitału obrotowego do aktywów i kapitałów własnych do aktywów, wskazujące odpowiednio na strukturę aktywów i poziom samofinansowania majątku potencjalnego kredytobiorcy
oraz
W analizie wypłacalności kredytowej kluczowe znaczenie zawsze mieć będzie ocena jego zdolności do obsługi zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu71. Zarówno w skali cząstkowej jak i w wymiarze łącznym, stosunek zysku netto (osiąganego przez kredytobiorcę w okresie kredytowania) do kwoty kredytu powiększonej o należne bankowi odsetki powinien przewyższać wartość 1. Ocena taka wymaga jednak uzupełnienia w postaci analizy prognozowanych przepływów gotówkowych w okresie kredytowania, w celu stwierdzenia realnej wypłacalności kredytobiorcy w ramach ustalonego harmonogramu spłat rat kapitałowych i należnych odsetek.
Wskaźniki efektywności zarządzania
Wskaźniki te umożliwiają ocenę efektywności zarządzania zasobami przedsiębiorstwa potencjalnego kredytobiorcy72. Należą do nich:
wskaźnik rotacji zapasów, wskazujący ile przedsiębiorstwo potrzebuje czasu na zużycie posiadanych zapasów (dla danego poziomu obrotów).
wskaźnik zdolność do ściągania należności, wskazujący na stopień w jakim potencjalny kredytobiorca kredytuje swych dłużników.
wskaźnik rotacji zobowiązań ujawniający przeciętną długość czasu niezbędnego dla regulowania przez kredytobiorcę swych zobowiązań wobec dostawców.
wskaźnik wykorzystania aktywów, który wraz ze wskaźnikiem marży zysku determinuje osiągany poziom rentowności aktywów firmy.
Analiza sytuacji finansowej kredytobiorcy stanowi ważny element zarządzania ryzykiem kredytowym73. Umożliwia ona w szczególności stwierdzenie zdolności potencjalnego kredytobiorcy do generowania zysku na wystarczającym poziomie i regularnej obsługi bieżących zobowiązań, jak również stanowi podstawę dla oceny wypłacalności i wiarygodności klienta oraz jego zdolności do efektywnego wykorzystani posiadanego majątku.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.